راهبردهای عملی جهت تقویت مهارت های ادراکی کودک

1- تمرینات حافظه دیداری:

* ابتدا دوتصویر را انتخاب می کنیم و یک به یک به دانش آموز می دهیم. سپس تصویر ها را مخفی کرده و از او می خواهیم که آنها را نام ببرد. می توانیم ابتدا از تصاویری استفاده کنیم که از یک نوع و طبقه باشد مثلاً میوه یا حیوان و ... این تمرین را ابتدا از 2 تصویر شروع می کنیم و به تدریج بر تعداد تصاویر اضافه می کنیم یعنی به جای دو تصویر، سه تصویر را به وی نشان می دهیم. اگر کودک قادر به یاد آوری آنها بود، چهار تصویر را نشان می دهیم. سپس به همین ترتیب ادامه می دهیم تا وقتی که حافظه ی دیداری کودک به حد طبیعی یا بالاتر از آن برسد.(بازی ببین و بگو).

برای مشکلترکردن تمرین درصورت موفقیت کودک می توانیم تصاویرگوناگونی که ازیک نوع یا طبقه نباشد استفاده کنیم.حتی می توان از اعداد، حروف و کلمات هم استفاده نمود. مثلاً تصاویری از: خروس، سیب ، عدد 4 ،حرف ب

بازهم برای مشکل تر کردن تمرین می توان بعد از ارائه تصاویر از کودک بخواهیم چند ثانیه مکث کند. حدود 3 یا 5 یا 10 ثانیه و سپس تصاویر را نام ببرد.

* تمرین فوق را انجام دهید اما این بار کودک می بایست ترتیب تصاویر را هم رعایت کند. در این صورت توانایی توالی او نیز تقویت خواهد شد.

* یک تصویر نسبتاً مرکب را به دانش آموز نشان می دهیم و از وی می خواهیم تا کل و اجزای آن را به خاطر بسپارد. سپس تصویر را مخفی کرده اجزاء تصویر را از وی سوال می کنیم. معمولاً در دفعات اول جزئیات اندکی از تصویر را بیاد می آورد سپس همان تصویر مجدداً به او نشان داده می شود. با اندکی دقت در می یابیم که این بار نوع و کیفیت نگاه کردن کودک با دفعه ی قبل تفاوت دارد زیرا اجزای بیشتری را به خاطر می آورد. این تفاوت در واقع همان فرآیند درمان است. بعد از چند روز و روزانه چند دقیقه تمرین، مجدداً تصویر را به وی نشان می دهیم و اجزای آن را از او می پرسیم. جالب است که با کمال اطمینان می توانیم اعتماد به نفس بسیار زیاد دانش آموز و همچنین تفاوتی چشمگیر را در میزان تقویت حافظه ی دیداری او مشاهده کنیم.

* از دانش آموز می خواهیم، چند دقیقه بیرون از کلاس باشد. در غیاب او محل نشستن یکی دو نفر از همکلاسی هایش را عوض می کنیم. سپس کودک را به کلاس فرا می خوانیم واز وی می خواهیم تا تغییرات انجام شده در کلاس را پیدا و گزارش کند.

* مجموعه ی محدودی از اشیا و یا تصاویر را به ترتیب خاص در برابر دید کودک می چینیم واز کودک می خواهیم نام و ترتیب قرار گرفتن آنها را به خاطر بسپارد. سپس چشمان او را می بندیم و آنگاه جای چند وسیله را با هم عوض می کنیم و بعد از وی می خواهیم اشیا یا تصاویر را به ترتیب قبلی بچیند.

* چند کارت مقوایی به ابعاد 10 *7 سانتی متر تهیه کرده و بر روی هرکدام یک واژه می نویسیم . کارتها را به دانش آموز می دهیم تا واژه هارا به خاطر بسپارد. سپس کارتها را از او گرفته و دور از دید وی، یکی دو کارت را برمی داریم و بقیه را به دانش آموز می دهیم. سپس از او می خواهیم تا کارت مربوط به واژه ای را که برداشته ایم معلوم کند. و روزانه به مدت 15 دقیقه تمرین حافظه انجام داد.

* از انواع اسباب بازی های آموزشی مربوط به حافظه، مثل دومینو استفاده می کنیم و با استفاده از آن مسابقه ای بین دانش آموزان ترتیب می دهیم.

2- تمرینات حافظه شنیداری:

* سه کلمه برای کودک بیان کنید و از وی بخواهید پس از اینکه هر سه کلمه را گفتید، آنها را بازگو کند. سپس چهار کلمه و ... به همین ترتیب پیش بروید تا مطابق رشد سنی و طبیعی خویش از حافظه شنوایی برخوردار شود. این تمرین را می توانید از آسان به مشکل اجرا کنید. یعنی ابتدا از کلمات متداعی استفاده کنید که در به یاد آوردن بهتر کلمات به کودک کمک می کنند. مثلاً(کیف، کتاب، دفتر، مداد). سپس از کلمات متنوع استفاده شود . برای مشکل تر شدن تمرین می توانید بعد از ارائه کلمات شنیداری از مکث 3 ، 5 ، یا 10 ثانیه نیز استفاده کنید تا زمان ماندگاری کلمات در حافظه ی کودک افزایش یابد.

*یک جمله برای کودک بگویید و از او بخواهید آن را تکرار کند . سپس دو جمله بگویید تا آنها را تکرار کند و به همین ترتیب پیش بروید تا توانایی وی به حد هنجار و طبیعی برسد.

*تمرینات 1و2 را انجام دهید، اما این بار دانش آموز باید ترتیب گفتن را هم حتماً رعایت کند. در این صورت توانایی توالی شنوایی او نیز تقویت خواهد شد.

*چند دانش آموز را در کنار هم بنشانید. و ازآن بخواهید این بازی را به ترتیب انجام دهند. نفر اول یک کلمه بگوید. نفر دوم همان کلمه را تکرار کند و کلمه ی دیگری که مناسب است به آن اضافه کند نفر سوم دو کلمه ی قبلی را بگوید و کلمه ی دیگری را که مناسب است به آن اضافه کند به عنوان مثال:

نفر اول: من

نفر دوم: من در

نفرسوم: من در حیاط

نفر چهارم: من در حیاط مدرسه

نفر پنجم: من در حیاط مدرسه بازی

نفر اول: من در حیاط مدرسه بازی می کنم و

نفر دوم: .....

*مانند تمرین 4 اما این بار به جای استفاده از کلمه، دانش آموزان از یک جمله استفاده کنند.مثلاً:

نفر اول: من در حیاط مدرسه بازی می کردم

نفر دوم: من در حیاط مدرسه بازی می کردم و یعد به کلاس رفتم

نفر سوم: من در حیاط مدرسه بازی می کردم و بعد به کلاس رفتم و دیکته نوشتم.

نفرچهارم: من در حیاط مدرسه بازی می کردم و بعد به کلاس رفتم و دیکته نوشتم و نمره ی خوبی گرفتم.

نفر پنجم: ...

*به کودک چند دستور بدهید و از وی بخواهید آن دستورات را به ترتیب اجرا کند. این تمرین علاوه بر حافظه ی شنوایی، توانایی‹‹حرکتی- شنوایی›› و نیز‹‹توالی شنوایی›› را هم تقویت می کند.

* از کودک خواسته می شود که اعداد را بطور معکوس بشمارد از 20 تا 1 ویا از 100 تا 10 ده تا ده تا.

توجه: نهایتاً برای تقویت حافظه ی طولانی مدت( دیداری و شنیداری) می توانید از کودک بخواهید خاطراتی از گذشته ی خود تعریف کند. مثلاً از تعطیلات نوروز سال قبل خود بگوید و یا بنویسد. ویا ماجرای فیلمی را که هفته گذشته دیده و یا قطعه ای را که خوانده تعریف کند و با سؤالهای مناسب او را وادارید به جزئیات ماجرا اشاره نماید. بنابراین بازگویی تجربه ها بطور روزانه و یا هفتگی یکی از روشهای مناسبی برای تقویت حافظه ی طولانی مدت(دیداری و شنیداری) می باشد.

3- قرار دادن کودک در موقعیتهای جدید برای استفاده از راه حل های ممکن. مثلاً دادن انواع مسئولیت ها.

4- زمان بندی کردن فعالیت های کودک در جهت تقویت نظام ادراکی و سرعت عمل. (بازی های زمان بندی شده)

5- ایجاد محیط امن و کاهش اظطراب در کودک.

6- استفاده از تصاویر داستان سازی و حذف یکی از تصاویر و پیش بینی آن توسط کودک. مثلاً: مراحل از تخم در آمدن جوجه و ..

7- استفاده از انواع پازل

8- استفاده از داستان های زنجیره ای

9- تمریناتی در خصوص شناخت تفاوت ها و تشابهات.

10- افزایش محرک های محیطی مانند: رادیو، تلویزیون، میهمانی ها، بازی با دوستان، پارک، سینما، نمایشگاه ها، موزه، باغ وحش، کتاب و داستان گویی و ...

11- آگاه سازی و جلب توجه کودک به اتفاقات روزمره.

12- آشناسازی با مفاهیم اساسی مانند: روزهای هفته، ماه ها، فصول، زمان، جهت ها و .... و جمع آوری تصاویر در ارتباط با این مفاهیم.

13- ساخت کتاب مصور با بریدن و چسباندن تصاویر جانوران، گلها، میوه ها، ویا هر مجموعه ی دیگر.

14- خواندن و تکرار داستان های ساده توسط دانش آموز.

15- آشنایی کودک با ارزش های اجتماعی و اخلاقی در جامعه توسط والدین .

16- کسب مهارت های حرکتی با انجام تمرینات ورزشی و نرمشی جهت آمادگی جسمانی.

17- شناخت مفهوم چپ و راست.

18- شناخت رنگ ها.

19- شناخت اشکال و درک تصویری از طریق کپی کردن اشکال.

20- طبقه بندی چیزها بر اساس شکل، اندازه و رنگ.

21- توانایی ردیف بندی و تشخیص اندازه با چوب، نی، اشکال هندسی، و ...

22- کار با قیچی.

23- داشتن تعادل در راه رفتن روی تخته ی تعادل و یا راه رفتن روی جدول پیاده رو و امثال آن.

24- تشخیص نقص تصاویر شامل : تکمیل تصاویر با استفاده از کتاب ها و مجلات کودک که در بازار موجود می باشد.

25- تمرین بخش کردن .( گفتن ریتمیک اسامی و کلمات با ضرب دست وپا)

26- بازی های نقطه به نقطه.

27- کودک را به یادگیری شماره های تلفن و آدرس ها تشویق کنید.

28- ساختن اشکال با استفاده از چوب کبریت ، نی ، موزائیک های رنگی کوچک، هم ببیند و بسازد، و هم از حفظ بسازد.

29- تعقیب بینایی: حرکت اشیای گوناگون را با چشم تعقیب کند، از جهت ها و فاصله های مختلف.

30 – بازی با انواع ماز.

31- تمرین نوشتن کلمات و کشیدن اشکال ساده مثل گردی، چهارگوش، و ... در فضا با چشم باز و چشم بسته.

32- فعالیت های مربوط به تا کردن کاغذ.