سوال و جواب مکتوب در مورد فارسی پایه سوم ابتدایی

  1-  درس فارسی در هفته چند ساعت برنامه ریزی و هر درس تا چه مدت تدریس می شود؟ فارسی پایه ی سوم 8 ساعت در هفته است و هر روز در برنامه به آن اختصاص داده می شود و هر درس به طور کامل به مدت 10 یا 11جلسه تدریس می شود.

  2-تدریس یک جلسه ی فارسی معمولاً چگونه است ؟ البته برای تدریس یک جلسه نمی توان محتوای ثابتی را در نظر گرفت ولی معمولاً به این صورت است که جلسه ی اول متن درس و درک مطلب آن (تمرین خواندن )و جلسه ی دوم ، واژه آموزی ونگاه کن و بگو و مابقی در جلسات بعدی تدریس  می شود ولی باز به شرایط و آمادگی کلاسی بستگی دارد.

3-آیا در شروع تدریس ، متن درس بایستی توسط معلم خوانده شود یا دانش آموز؟ البته خواندن درس توسط دانش آموز و یا معلم و یا کتاب گویا هر کدام اهداف مهمی را دنبال می کند اگر هدف استقلال و ارتقا اعتماد به نفس درخواندن است و دانش آموزان از سطح خوانش خوبی برخوردارند  بهتر است دانش آموزان در ابتدا بخوانند ( مخصوصا درس بخوان وبنیدیش که در ابتدا توسط هر فرد صامت خوانی می شود) ولی اگر هدف ، فراگیری خوانش صحیح با لحن مناسب و درک مطلب بهتر باشد لازم است معلم و یا کتاب گویا متن درس راقرائت کند. ( متون ادبی و سنگین تر از لحاظ درک مطلب ، خود معلم و یا سی دی گویا شروع کننده  ی خوانش متن خواهد بود تا درک مطلب بهتر و صحیح تر صورت گیرد.)

4- آیا لازم است معانی شعر و یا کلمات سنگین درس توسط دانش آموز در کتاب نوشته شود ؟ این کار به هیچ عنوان انجام نمی گیرد زیرا با این کار راه تلاش دانش آموز برای درک مطالب گرفته می شود و آن ها در درک مطلب به معلم وابسته خواهند بود بلکه بهتر است با خوانش چند بار ابیات و یا جملات، از دانش آموزان سوالاتی پرسیده شود تا برداشت خودشان را بیان کنند و اگر لازم باشد خودشان به واژه نامه ی انتهایی کتاب مراجعه کنند.

5- درس فارسی در طول هشت جلسه در هفته( در برنامه کلاسی) چگونه برنامه ریزی می شود؟ البته برای این کار محدودیت خاصی وجود ندارد زیرا هر دو کتاب اهداف ادبیات فارسی را تکمیل می کنند ولی می توان با توجه به شرایط کلاسی هر کدام از کتاب های فارسی را برای ساعت خاصی برنامه ریزی کرد ولی بهتر آن است که هر دو کتاب همراه دانش آموز باشد تا در شرایط لازم هر دو کتاب طبق زمان بندی آن تدریس گردد یعنی در برنامه به طور کلی فارسی و کتاب کار گنجانده شود.

6- آیا نیازی به دفتر املا( تقریری) و یا انشا ( جمله سازی و تمرین بندنویسی) است ؟ تمرین های املایی و انشایی کتاب محدود است لذا جهت تکمیل و یا تقویت املا (درست نویسی ) و تمرین بندنویسی یک دفترکلی ( به عنوان دفتر تمرین فارسی )منظور گردد و با توجه به شرایط و نیاز دانش آموزان کلاس می توان به همه نوع فعالیت های املایی مانند املای تقریری و غیرتقریری ...  و فعالیت های انشایی مانند جمله نویسی ،بندنویسی و ...توجه کرد.

7- ارزشیابی صحیح املای فارسی چگونه صورت می گیرد؟ البته می توان در هر زمان و به هر گونه حتی با یک سوال یا یک املای تقریری ارزیابی انجام داد ولی بهترین و اصولی ترین ارزیابی این درس به این صورت است که هم به صورت املای تقریری و هم به صورت سوالاتی از فعالیت های املایی ارائه گردد(پیشنهاد می گردد جهت ارزیابی بهتر از نقاط قوت و ضعف دانش آموزان پس از اتمام هر درس،حداقل یک املای تقریری به دانش آموزان گفته شود.)

8-ارزشیابی صحیح انشای فارسی چگونه صورت می گیرد؟ البته می توان در هر زمان و به هر گونه حتی با یک سوال یا با نوشتن یک بند ارزیابی انجام داد ولی بهترین و اصولی ترین ارزیابی این درس به این صورت است که همه نوع فعالیت های انشایی مانند جمله سازی ، بندنویسی و ... ارائه گردد و به جهت آموزش اصولی و نظم و انسجام افکار دانش آموزان درنوشتن از ارائه یک موضوع برای نوشتن انشا در طول سال برای پایه سوم ،خودداری می شود.

9- آیا لازم است دانش آموزان همه ی اشعار بخوان و حفظ کن را از حفظ بخوانند ؟ حفظ همه ی اشعاربخوان و حفظ کن مورد انتظار است ولی با توجه به تفاوت های فردی حفظ اشعار توسط دانش آموزان می تواند در یک زمان یکسان صورت نگیرد بلکه با تکرار و تمرین این اهداف تحقق یابد.

10- آزمون پیشرفت تحصیلی فارسی پایه ی سوم چگونه صورت می گیرد؟ البته این ارزشیابی به صورت شفاهی و یاکتبی انجام می گیرد فعالیت ها و توانمندی دانش آموزان در فرایندسال کمک زیادی به  ارزیابی این درس خواهد کرد ولی در مجموع خوانش صحیح از روی متن ، درک مطب (کلمات ، شعر و متن)، حفظ شعر، املا و فعالیت املایی ، انشا(بندنویسی) و فعالیت های انشایی و ... (چهارمهارت زبانی ) ارزیابی این درس را رقم می زنند. فراموش نگردد مهارت های زبانی به یکدیگر ارتباط دارند جدا کردن این ارزیابی از یک دیگر مناسب نیست.

11- آیا از متن های بخوان و بیندیش نیز می توان به دانش آموزان املا گفت ؟ چهار مهارت زبانی  با هم در ارتباط هستند وقتی از روی آن چند بار خوانده و تمرین شده باشد، املاگفتن از آن مانعی ندارد .

12- آیا از متن اشعار بخوان و حفظ کن می توان املا گفت ؟ املا گفتن از شعر معنی ندارد اما بهترآن است که واژه‌های مد نظر استخراج شده و با آن ها یک متن زیبا ساخته شود ودر قسمت فعالیت‌های املایی نیزطراحی مناسب صورت گیرد تا املای کلمات این اشعار نیز تمرین شود.

13- آیا در املا با نگذاشتن علامت تشدید روی کلمات تشدیددار غلطی محسوب می گردد ؟ به هیچ وجه غلط محسوب نمی شود زیرا که تشدید از عناصر آوایی یک نوشته محسوب می شود و مانند حرکات کوتاه ـَـِـُـ صرفاً به خوانش صحیح متن کمک می کند و ننوشتن آن غلطی محسوب نمی گردد . مانند : می برد ـ بنا  ؛ (حتی بهتر است علامت تشدید توسط مصحح املا روی کلماتی که تشدید نگذاشته اند نوشته نشود تا متن دانش آموز از لحاظ روانی ، خدشه دار به نظر نیاید.)

14-انجام فعالیت های کتاب فارسی در منزل مانعی ندارد؟ انجام این فعالیت ها به صورت انفرادی یا گروهی پس از تمرین و توضیح نمونه هایی از آن با نظارت و راهنمایی معلم و یا سرگروه ها ، در کلاس درس مورد انتظار است .

15-آیا دانش آموزی که در جمله سازی از کلمات به جای یک جمله ، دو ویا بیشتر جمله می سازد اشتباه گرفته شود ؟ همان طور که می دانیم جمله سازی مقدمه انشانویسی است و جمله سازی با اهداف فهم ، کاربرد کلمه و رعایت نکات دستوری  انجام می شود و دانش آموزی که جملاتی با توجه به این اهداف هر چند بیش از یک جمله می سازد به اهداف آن رسیده است. هر چند هم اگر صرفاً یک جمله خواسته شده باشد نیز می تواند یک هدف باشد ولی بهتر است در آزمون های رسمی غلطی محسوب نگردد تا حق دانش آموز ضایع نگردد.

16-اگر در جمله سازی به جای کلمه ی مورد نظر، ترکیبی از آن با کلمه ای، جمله بسازد چگونه عمل شود ؟ همان طور که می دانیم جمله سازی مقدمه انشانویسی است و جمله سازی با اهداف فهم ، کاربرد کلمه و رعایت نکات دستوری انجام می شود و دانش آموزی جمله خود را  حتی با گسترش واژگان از طریق پیداکردن کلمات مناسب برای ترکیب آن می سازد به اهداف آن رسیده است وغلط گرفتن از آن صحیح نیست مانند:«کتابِ مناسب» به جای «کتاب».کلمه مورد نظر از لحاظ معنایی در هر دو کلمه تفاوتی نکرده است ولی نباید کلمه به کلمه دیگر با معنای متفاوت تبدیل گردد به طور مثال به جای کلمه « کتاب» کلمه «کتابخانه» در جمله سازی مناسب نیست.

17-دانش آموزانی که در بند نویسی مشکل دارند چه باید کرد؟ در ابتدا این تمرین با موضوع های ساده توسط دانش آموزان تمرین می گردد و اصول و یا مراحل بند نویسی را آموزش می دهیم به طور مثال : قدم اول در بند نویسی تعیین موضوع و یا ایده اصلی است که دانش آموز باید سعی کند موضوع اصلی را در ابتدا درک کند بعد از او می خواهیم در مرحله ی بعد موضوع های کوچک تر ( موضوع های محدود کننده موضوع اصلی) که می توان برای موضوع اصلی در نظر گرفت را در چند کلمه بیان کند و بعد می خواهیم یکی از این ریزموضوع ها را با آوردن مثال و ... بسط و گسترش دهد و با یک جمله ، پایان خوبی برای بند خود داشته باشد.... بهتر است بند ها توسط دانش آموزان خوانده شود تا با روش قضاوت عملکرد ، معیارهای مناسبی برای بندنویسی مناسب، داشته باشند.

18-اصطلاحات دستوری و یا نکات آموزشی بیشتر تا چه میزان لازم است معرفی گردد؟ در این کتاب ، در حد پایه اصطلاحات دستوری و نکات لازم برای آموزش آورده شده است و مابقی برای سال های آتی برنامه ریزی می شود و اشاره بیش از حد و دور ماندن از اهداف اصلی (تقویت مهارت های زبانی و فرازبانی) و حفظ اصطلاحات و تعاریف مناسب نمی باشد و نکاتی که در کادرهایی در کتاب آمده است ،صرفاً جهت تکمیل و توضیح بیشتر نکات دستوری آورده شده است و آوردن این نکات در امتحانات شفاهی و کتبی مناسب نیست.

19-آیا می توان متنی با کلمات غلط داد تا دانش آموزان درست آن را بنویسند؟ چون همه ی دانش آموزان کلاس از حافظه ی دیداری بالایی برخوردار نیستند مناسب نمی باشد زیرا دیدن کلمات غلط و با آن چه در حافظه خود داشته است نظم و استحکام ساخت شناختی دانش آموزان ضعیف در حافظه ی دیداری را به هم می زند و ممکن است غلط های املایی او نیز بیشتر شود. پیشنهاد می گردد به جای این نوع تمرین ها از املای ناقص ( حذف حرف مهم در کلمه) بیشتر استفاده شود.

20-قبل از تدریس یک درس چه نکاتی لازم است در نظر گرفته شود؟ 1- مطالعه کتاب راهنما و آشنایی با اهداف آن درس 2-توجه به متن و فعالیت های آن قبل از تدریس 3- در نظر گرفتن روش و یا روش های مناسب و علمی برای تدریس آن درس 4- در نظر گرفتن لحن مناسب برای خوانش متن 5- در نظر گرفتن وسیله و یا رسانه ی آموزشی جهت تثبیت بهتر یادگیری 6- آوردن نمونه هایی از آثار نویسندگان مطرح شده در کلاس7- پیش بینی کارپژوهشی و تحقیقی ساده برای آن درس در صورت نیاز 8-آماده نمودن بخش صوتی درس مورد نظر در لوح فشرده «کتاب گویا» 9-پیش بینی فعالیت گروهی و تدارک موضوع و یا موضوع های مناسب برای فعالیت10-نحوه ی ارزیابی درست ،‌اصولی و کامل از بخش مورد تدریس جهت حرکت و تلاش بیشتر دانش آموزان 11- در نظر گرفتن دانش آموزان نیاز به تلاش در همه ی فعالیت ها از جمله خوانش متن و...