ورود حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ به قم:

   حضرت فاطمه معصومه ـ سلام الله عیها ـ خواهر تنی امام رضا (ع) در اول ذی القعده سال 173 هـ ق در مدینه منوره متولد شد و در سال 201 هـ ق به شوق دیدار برادرش به اتفاق چند برادر و برادرزادگان خادم و کاروانی که راهی ایران می شد ، از مدینه خارج شد ، وقتی به شهر ساوه رسید در آن جا بیمار گردید و سپس به قم آمد در سرای موسی بن خرج بن سعد اشعری ساکن گشت . مردم از او استقبال زیاد نموده و پس از هفده روز سکونت در آن سرای بر اثر بیماری در دهم ربیع الثانی سال 201 به جوار رحمت حق شتافت.

    سرای مزبور که به نام « ستیه» معروف و در محله « میدان میر» وسط شهر قم واقع و مشهور است محل عبادت حضرت فاطمه معصومه ـ سلام الله عیها ـ است . در وسط آن خانه اکنون مدرسه علمیه و مسجد بنا شده است و به نام « بیت النور» معروف است .

    پس از رحلت حضرت معصومه ـ سلام الله عیها ـ اهالی قم با تجلیل فراوان پیکر آن بانوی مکرمه راتشییع و در محل کنونی حرم مطهر که مِلک شخصی موسی بن خزرج بود در سردابی دفن نمودند بعد باغ خود را برای گورستان عمومی وقف نمود که به نام مقبره یا گورستان بابلان خوانده شد که بعداً چند تن از زنان خاندان عصمت و طهارت در آنجا دفن شدند.

بناء حرم مطهر :

    پس از دفن حضرت فاطمه معصومه ـ سلام الله عیها ـ در باغ بابلان ، برای اولین بار، برفراز تربت پاک «آل بی بی » سایبانی از (بوریا) به امر « موسی بن خزرج» به پا شد که به مرور زمان از بین رفت تا این که در اواسط قرن سوم ، 50 سال پس ا زرحلت حضرت معصومه ـ سلام الله عیها ـ توسط زینب دختر امام جواد (ع) قبه ای از آجر و گچ بر سر تربت آل بی بی که به صورت برجی ساخته شده بود ، بنا نهاد و بعداً چند تن از زنان خاندان عصمت درداخل حرم دفن شد( میمونه و ام محمد ، دختر موسی المبرقع ـ زینب ، دختر امام جواد(ع) که بقعه ای روی آن ساختند که از دور سه گنبه نمایان بود .

     در سال 350 هـ ق فقط درب بزرگی در حرم مطهر نصب گردید و تا اینکه در سال 457 هـ ق میرابوالفضل عراقی وزیر طغرل سلجوقی گنبدی را بنا کرد و امیر مظفراحمد ، پادشاه آل مظفر در سال 605 هـ ق مرقد را با کاشی ها ی زیبا مزین نمود که تا عصر صفوی به همان صورت بود.

    شاه اسماعیل صفوی در سال 925 هـ ق گنبد فعلی را خراب نمود و گنبد جدیدی ساخت . ایوان شمالی با ایوان طلا را با کاشی های های معرق و فیروزه فام مزین نمود که بعد ها فتحلعی شاه و ناصرالدین شاه این ایوان را طلا کاری کردند و شاه اسماعیل نیز شالوده صحن عتیق را ریخت . ( اقدامات فوق توسط دختر شاه اسماعیل بیگم انجام شد که مربی و منشی دیوان « عماد بیک » می باشد که برخی از تاریخ نویسان محلی ، ساخت گنبد دوم را به ایشان نسبت داده و او را دختر عماد بیک ذکر کردند و اشتباهاً سال خمس و عشرین و ستعماء را 529هـ ق ترجمه نمودند.)

   شاه تهماسب برای مرقد ضریحی از کاشی ساخت و ایوان جنوبی مدرسه فیضیه را بنا کرد ، شاه عباس اول ضریح بهتری را نصب نمود و شاه عباس دوم صحن زنانه را در جنوب آستانه مبارکه ساخت ، شاه سلمیان ، گنبد را تعمیر نمود و مزین به گل های زنبق با طلا و لاجورد کرد . خشت های زراندودی به کاربرد و مأذنه طلای صحت عتیق را نیز ساخت . خشت های طلا گنبد از بقایای خشت های طلایی است که نادرشاه در گنبد حضرت علی (ع)به کاربرده و اضافه اش را به قم حمل نمودند که بعد ها فتحعلی شاه آن ها را برای ساختن گنبد استفاده کرد .در سال 1222 هـ ق دو درب بسیار عالی در حرم نصب گردید و کف حرم و زیر پای ضریح با سنگ های مرمر مفروش شد و بعد ها مدرسه دارالشفا و سپس مسجد بالاسر در سال 1236 هـ ق بناشد . نوه فتحعلی شاه درس سال 1245 هـ ق داخل گنبد را مقرنس نموده و با آئینه آراسته کرد و در سال 1275 هـ ق ناصر الدین شاه ضریح نقره ای را مرمت نمود.

     در سال 1285 هـ ق دو گلدسته ایوان طلا بنا گردید و با خشت هایی از کاشی تزیین شد که در سال 1301 هـ ق کامران میرزا فرزند ناصر الدین شاه شد قسمت بالای این دو گلدسته را با خشت های طلا زینت بخشید.

     در سال 1296 هـ ق ابراهیم خان امین السلطان صحن جدید را بنا نهاد و فرزندش اتابک آن را در سال 1302 هـ ق تکمیل کرد و ایوان آئینه را نیز بنا کرد مزین نمود. گلدسته های ایوان آئینه آستانه می باشد و هریک دارای دو راه پله می باشد وارتفاع آن از کف زمین صحن 80/42 متر است توسط امین السلطان صدر اعظم عصر قاجار ساخته شد.

     در سال 1337 هـ ق آیت الله فیض به توسعه مسجد بالا سر پرداخت و در سال 1373 هـ ق آیت الله بروجردی مسجد اعظم را بنا کرد و مرحوم سید محمد طباطبایی ، مسجد طباطبایی را وسعت بخشید و حرم مطهر به شکل کنونی در آمد .

     پس از پیروزی انقلاب اسلامی به حرم مطهر توجه شایانی شده است و در جهت مرمت و گسترش آن از سه راه موزه و تجدید بنای گنبد مطلا آستانه مقدسه اهتمام شده است .

پیشوایان ما زیارت این بانوی بزرگوار را به شیعیان خود سفارش کرده اند و برای آن پاداش و ثواب بسیاری بیان فرموده اند . در این زمینه به سه حدیث از سه امام معصوم (علیهم السلام) توجه می کنیم:

امام صادق (ع) : « به زودی بانویی به نام « فاطمه » از خاندان من در قم دفن می شود .هر کسی او را زیارت کند ، بهشت بر او واجب خواهد شد.»

امام رضا (ع) : «هر کسی او را زیارت کند ، بهشت از آن اوست .»

 امام جواد (ع) : « هر کسی عمه مرا در قم زیارت کند ، بهشت از آن اوست .»